Azərbaycanın geopolitik gücü və yeni reallıqlar
Azərbaycan yerləşdiyi geosiyasi arealda etibarlı
tərəfdaşı olaraq qəbul edilir. Prezident İlham
Əliyevin müasir dünya reallıqlarını düzgün qiymətləndirməsi, qlobal proseslərə
xalqın mənafeyinə uyğun nüfuz etmək bacarığı, respublikanı qısa zamanda güclü dövlətə
çevirməsi onun həm daxildə, həm də ölkə hüdudlarından kənarda ciddi siyasi
dəstək almasına zəmin yaradıb. Son 15 ildə dövlət başçısı respublikamızın qlobal
siyasi arenada müsbət imiclə tanınmasını, regional və beynəlxalq iqtisadi
əməkdaşlıq mərkəzinə çevrilməsini təmin edib. Beləliklə, hücum xətti üzərində
qurulan çevik və səmərəli xarici siyasət yürütmək imkanı qazanan cənab İlham
Əliyev “qüdrətli dövlət - müstəqil siyasət” devizini praktik olaraq
gerçəkləşdirib. Başqa sözlə, iqtisadi, siyasi və hüquqi islahatların uğurlu
nəticələri ümumən səmərəli xarici siyasət üçün də etibarlı zəminə çevrilir.
Ötən müddətdə xarici siyasətdə
öhdəliklərə sadiqlik, şəffaflıq, başqa dövlətlərin daxili işlərinə qarışmamaq
kimi aparıcı istiqamətlər önə çəkilib. Dünyanın fövqəlgüc mərkəzlərinin
regionda toqquşan maraqlarının optimal şəkildə uzlaşdırılması, ayrı-ayrı
dövlətlərlə münasibətlərdə bərabərhüquqlu tərəfdaşlıq, beynəlxalq təşkilatlarla
qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq əlaqələrinin qurulması müsbət nəticələrin əldə olunmasını
şərtləndirib. Son illər mühüm beynəlxalq tədbirlərin keçirilməsi üçün Bakı
şəhərinin seçilməsi, eyni zamanda qlobal əhəmiyyətli tədbirlərə ölkəmizin dəvət
olunması Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzunu daha da yüksəldir.
2018-ci il ərzində Azərbaycan
rəhbərliyinin beynəlxalq tədbirlərdə iştirakı və xarici dövlətlərə səfərləri
ölkəmizin dünya miqyasında nüfuzunun yüksəldiyini bir daha sübuta yetirdi.
Prezident İlham Əliyev ötən ilin yekunlarına həsr edilmiş iclasda bu barədə bildirib: “Keçən il xarici siyasət sahəsində də uğurlu olubdur. Mən keçən il xarici ölkələrə 16 səfər etmişəm və Azərbaycana 16 dövlət və hökumət başçısı səfər edib. Bu, bir daha onu göstərir ki, bizim xarici siyasətimiz çoxşaxəlidir və bizimlə əməkdaşlıq edən ölkələrin sayı gündən-günə artır. Əlbəttə, hesab edirəm ki, biz, ilk növbədə, qonşularımızla əlaqələrimizi daha yüksək pilləyə qaldıra bilmişik. Keçən il qonşu ölkələrin dövlət və hökumət başçıları ilə mənim çoxsaylı görüşlərim olub və bu görüşlərdə praktiki məsələlər həll edilib. Hər bir ölkə üçün onun qonşuları ilə yaxşı münasibətlərin qurulması çox vacib amildir. Azərbaycan o ölkələrdəndir ki, Ermənistandan başqa bütün qonşularımızla çox düşünülmüş siyasət apararaq gözəl münasibətləri qura bilib və ölkəmiz bu münasibətlərdən faydalanır. Həm regional təhlükəsizliyin inkişafı, eyni zamanda, nəqliyyat, energetika, ticarət məsələlərinin uğurla həlli, o cümlədən qonşularımızla münasibətlərdən asılıdır. Bir sözlə, qonşu ölkələrlə əlaqələrimiz çox müsbətdir və əminəm ki, bu il də bu istiqamətdə yeni müsbət addımlar atılacaqdır”.
Prezident İlham Əliyev ötən ilin yekunlarına həsr edilmiş iclasda bu barədə bildirib: “Keçən il xarici siyasət sahəsində də uğurlu olubdur. Mən keçən il xarici ölkələrə 16 səfər etmişəm və Azərbaycana 16 dövlət və hökumət başçısı səfər edib. Bu, bir daha onu göstərir ki, bizim xarici siyasətimiz çoxşaxəlidir və bizimlə əməkdaşlıq edən ölkələrin sayı gündən-günə artır. Əlbəttə, hesab edirəm ki, biz, ilk növbədə, qonşularımızla əlaqələrimizi daha yüksək pilləyə qaldıra bilmişik. Keçən il qonşu ölkələrin dövlət və hökumət başçıları ilə mənim çoxsaylı görüşlərim olub və bu görüşlərdə praktiki məsələlər həll edilib. Hər bir ölkə üçün onun qonşuları ilə yaxşı münasibətlərin qurulması çox vacib amildir. Azərbaycan o ölkələrdəndir ki, Ermənistandan başqa bütün qonşularımızla çox düşünülmüş siyasət apararaq gözəl münasibətləri qura bilib və ölkəmiz bu münasibətlərdən faydalanır. Həm regional təhlükəsizliyin inkişafı, eyni zamanda, nəqliyyat, energetika, ticarət məsələlərinin uğurla həlli, o cümlədən qonşularımızla münasibətlərdən asılıdır. Bir sözlə, qonşu ölkələrlə əlaqələrimiz çox müsbətdir və əminəm ki, bu il də bu istiqamətdə yeni müsbət addımlar atılacaqdır”.
Prezident İlham Əliyevin xaricə
səfərləri çərçivəsində dövlət və hökumət başçıları ilə keçirdiyi yüksək
səviyyəli görüşlər Azərbaycanın tanıdılması baxımından böyük əhəmiyyət kəsb
edir. Ermənistanın dünya miqyasında təcavüzkar dövlət kimi tanınmasına nail
olmaq və ölkəmizin ərazi bütövlüyünü təmin etmək, dünya siyasətini
istiqamətləndirən böyük dövlətlərlə qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığı
genişləndirmək dövlət başçısı İlham Əliyevin xarici siyasətinin prioritet məqsədləri
sırasında xüsusi vurğulana bilər. Aparılan uğurlu diplomatiya nəticəsində artıq
beynəlxalq təşkilatlar haqqın və ədalətin Azərbaycanın tərəfində olduğunu
etiraf edir, Ermənistanın təcavüzkar dövlət olduğunu anlayırlar. Ötən müddət
ərzində Azərbaycan işğalçı Ermənistana qarşı təcrid
siyasətini uğurla davam etdirib, bu ölkənin siyasi və iqtisadi sisteminin, 20
ildən artıqdır ki hakimiyyəti zəbt etmiş xunta rejiminin çökməsində mühüm rol
oynayıb.
Prezident İlham Əliyev Azərbaycannın region ölkələri
ilə əlaqələrini inkişaf etdirməklə, onları strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə
yüksəltməklə bölgədə təhlükəsizliyin bərqərar olmasına, inkişafa mühüm töhfə
vermiş və bu zəmində formalaşan yeni reallığın müəllifinə çevrilib. Ölkə başçısının həyata keçirdiyi ugurlu siyasət,
Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə bağlı
reallaşdırılan hücum diplomatiyası bölgədə yeni reallığın yaranmasına səbəb
olub. Azərbaycan
danışıqlar prosesində ədalətli, prinsipial və beynəlxalq hüquqa əsaslanan mövqe
nümayiş etdirir. Bu dəyişməz mövqeyi Prezident İlham Əliyev xarici
səfərlərində, eləcə də ölkəmizə gələn nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların və
dövlətlərin rəhbərlərinin diqqətinə dəfələrlə çatdırır. Bütün
qlobal və regional layihələrdən təcrid olunan Ermənistandan fərqli olaraq
Azərbaycan dövləti uzaq və yaxın ölkələrlə bərabərhüquqlu əməkdaşlıq edir.
Azərbaycan qlobal güclərin yürütdüyü təzyiq və təcrid siyasətinə qoşulmayaraq qonşu dövlətlər - Türkiyə, İran və Rusiya ilə qarşılıqlı maraqlara cavab verən əməkdaşlıq əlaqələrini, dostluq və mehriban qonşuluq siyasətini daha da gücləndirir. Bu əlaqələr artıq birgə formatların yaranmasına gətirib çıxarıb. İşgalçı Ermənistan isə indiyə qədər iki dövlətlə birgə əməkdaşlıq sazişi belə yoxdur. Azərbaycanın yaxın qonşu ölkələrlə əməkdaşlıgına bir nəzər yetirək.
Azərbaycan
ötən əsrin sonlarında dövlət müstəqilliyini əldə etdikdən sonra Türkiyə ilə
münasibətlərin inkişafı üçün geniş siyasi və hüquqi imkanlar yarandı. Türkiyə
1991-ci ildə Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini ilk tanıyan dövlət olmuş, bu
qətiyyətli addım ikitərəfli münasibətlərin inkişafında mühüm psixoloji-siyasi
amilə çevrilmişdir. Dövlət və hökumət başçılarının qarşılıqlı səfərləri
ölkələrimiz arasında əməkdaşlığın ildən-ilə güclənməsinə mühüm təsir göstərib. Ölkələrimiz
arasında əlaqələr tarixi-siyasi zəmin üzərində inkişaf etməklə bütövlükdə
regionun siyasi taleyinin və gələcək inkişaf perspektivlərinin
müəyyənləşməsində mühüm rol oynayır.
Birmənalı
demək olar ki, bu gün bölgədə Türkiyə və Azərbaycanın iştirakı olmadan hər
hansı layihəni gerçəkləşdirmək mümkün deyildir. Cənubi Qafqaz kimi mürəkkəb
geosiyasi məkanda təhlükəsizlik problemlərinin birgə həlli, sülh, sabitlik və
iqtisadi inkişafın təmin olunması zərurəti iki türkdilli dövləti daha sıx birləşməyə
sövq edir. Türkiyənin iqtisadi, siyasi, sənaye potensialı böyük dərəcədə
artmışdır. Türkiyə bu gün böyük 20-lərin sırasındadır. Azərbaycanın regiondakı
rolunun artması, eyni zamanda Türkiyənin dünya iqtisadiyyatında mühüm mövqelərə
çıxması iki dövlət arasında iqtisadi əlaqələrin daha da genişləndirilməsini
zəruri edir.
Azərbaycan
Prezidenti İlham Əliyev son 15 illik fəaliyyəti ilə ölkələrimiz arasında
strateji müttəfiqlik münasibətlərinin möhkəmlənməsini təmin etmişdir.
Ölkələrimiz arasında əlaqələr sadəcə enerji sahəsində əməkdaşlıqla
məhdudlaşmayıb, digər sahələri də əhatə edir. Türk iş adamlarının Azərbaycanda
bizneslə məşğul olmasına, qeyri-neft sektorunda mühüm layihələr həyata
keçirməsinə bütün zəruri imkanlar yaradılmışdır. Hazırda respublikamızda
230-dan artıq türk şirkəti fəaliyyət göstərir, həmin şirkətlərdə 30 mindən çox
Azərbaycan vətəndaşı çalışır.
Strateji
müttəfiq olan Türkiyə və Azərbaycan müxtəlif beynəlxalq təşkilatlarda
bir-birinin mövqeyini dəstəkləyir, ortaq maraqlardan çıxış edirlər. BMT, Avropa
Birliyi, ATƏT və Avropa Şurasında ölkələrimiz vahid mövqedən çıxış edirlər.
Rəsmi Ankara bütün beynəlxalq toplantılarda Azərbaycanın haqlı mövqeyini
müdafiə edərək Ermənistanın işğal etdiyi tarixi Azərbaycan torpaqlarını dərhal
və qeyd-şərtsiz azad etməsi tələbini irəli sürür. Rəsmi Bakı qondarma
"erməni soyqırımı" məsələsində Türkiyənin haqlı mövqeyini daim
müdafiə edir. Dövlət başçısı İlham Əliyev dəfələrlə bəyan edib ki, Türkiyə və
Azərbaycanın birgə fəaliyyəti, müdafiədən fəal hücum mövqeyinə keçməsi
ermənilərin saxta iddialarla dünya ictimaiyyətini çaşdırmaq cəhdlərinin
qarşısını alır. Türkiyə bu gün Ermənistanla heç bir diplomatik münasibət
qurmayıb və işgalçı ölkənin təcrid siyasətində də öz mövqeyini sərgiləyir.
Azərbaycanın
xarici siyasət kursunda yaxın qonşumuz, ölkəmizin bir neçə əsrlik tarixlə bağlı
olduğu Rusiya Federasiyası ilə münasibətlər xüsusi yer tutur. Təkcə Azərbaycan
və Rusiya Prezidentləri 2018-ci ildə 6 dəfə görüşüblər, ölkə başçıları arasında
mövcud olan şəxsi dostluq münasibətləri iki ölkə arasında bütün istiqamətlər
üzrə əlaqələrin inkişafına olduqca mühüm təsir göstərir. Rusiya həmçinin
Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh və danışıqlar yolu ilə
tənzimlənməsi prosesində vasitəçilik missiyasını üzərinə götürən ATƏT-in Minsk
qrupunun 3 həmsədrindən biridir. Azərbaycan cəmiyyətində Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin ədalətli həllində gözləntilər digər həmsədr dövlətlərdən daha çox
uzun tarixi əlaqələrə malik oldugumuz Rusiyadandır. Bu baxımdan münaqişənin
sülh yolu ilə ədalətli həllinə Rusiyanın töhfələr verəcəyinə daha çox ümid
bəslənilir.
Son illərin təcrübəsi təsdiq edir ki, qonşu
dövlətlərin regionları arasında əlverişli ticarət-iqtisadi və investisiya
mühitinin formalaşdırılması bir çox dünya ölkələrinin rastlaşdığı qlobal
maliyyə böhranının mənfi nəticələrinin qarşısını almağa imkan yaradır. Bu
baxımdan Rusiya və Azərbaycanın regionlararası əməkdaşlıq təcrübəsi yaxşı
nümunə ola bilər. Məmnunluqla qeyd etmək istərdim ki, hazırda respublikamız
Rusiya Federasiyasının əksər subyektləri ilə birbaşa əlaqələr qurmuş, onların
bəziləri ilə hökumətlərarası sazişlər imzalamışdır".
Rusiya Federasiyasının 83 subyektindən 70-i Azərbaycan ilə
əməkdaşlıq edir. 1994-2017-ci illərdə Azərbaycan Respublikası hökuməti ilə
Rusiya Federasiyasının subyektləri arasında ticarət-iqtisadi, elmi-texniki və
mədəniyyət sahələrində əməkdaşlığa dair 30-dan çox saziş imzalanmışdır.
Siyasi əlaqələrimizə gəlincə artıq ikitərəfli əməkdaşlıgımıza digər
dövlətlər də qoşulub. 2016-cı ilin avqustunda Bakı şəhərində Azərbaycan, Rusiya
və İran prezidentlərinin – “Üçlər” formatının Zirvə toplantısına evsahibliyi
etdi və bunun davamı olaraq, növbəti görüş 2017-ci ilin noyabr ayında İranda,
Tehran şəhərində gerçəkləşdi. Bunlarda da hər iki dövlətin rəhbərlərinin
xidmətləri və fəaliyyətləri müstəsnadır. Azərbaycan və Rusiya prezidentlər
İlham Əliyev və Vladimir Putin arasında münasibətlər elə bir inkişaf
səviyyəsində, mərhələsindədir ki, bunları dövlət başçıları arasında keçirilən
yüksək səviyyəli görüşlərini misal göstərmək olar.
Azərbaycan ilə İran xalqları arasında din, mədəniyyət,
mənəvi dəyərlər baxımından yaxınlıq iki ölkənin əlaqələrinə təsir göstərən
mühüm amillərdən biridir. İranla qarşılıqlı faydalı münasibətlərin
genişləndirilməsi Azərbaycanın xarici siyasət xəttində prioritet
istiqamətlərdən birini təşkil edir. Rəsmi Tehranın Azərbaycanla əməkdaşlığa
olan marağı ölkəmizin malik olduğu strateji-coğrafi mövqe, həm də möhkəm siy
asi sabitliyə, demokratik inkişafa, beynəlxalq birliklə fəal inteqrasiyaya
söykənən dövlətçilik kursunun dönməzliyi ilə şərtlənir.
Azərbaycan İranla
əlaqələrini daha da genişləndirir, iki ölkənin rəhbərləri arasında isti
münasibətlər qarşılıqlı əməkdaşlığın inkişafına pozitiv təsir göstərir.
Azərbaycan İrana qarşı təcrid siyasətinə qoşulmadı, qonşu ölkə ilə bir çox
sahələrdə əməkdaşlıq əlaqələrini gücləndirdi, ən çətin dövrlərdə Tehrana
dəstəyini əsirgəmədi. Azərbaycan və İran Prezidentlərinin qarşılıqlı səfərləri
qarşılıqlı əlaqələri daha da gücləndirdi.
Rəsmi Tehran
Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi üzrə BMT-nin müvafiq
qətnamələrinin yerinə yetirilməsinə və bu münaqişənin Azərbaycan
Respublikasının suverenliyi, ərazi bütövlüyü və sərhədlərinin toxunulmazlığı
əsasında həllinə tərəfdar olduğunu dəfələrlə bəyan edib. Həmçinin İran
münaqişənin sülh yolu ilə həll edilməsi istiqamətində ATƏT çərçivəsində
fəaliyyət göstərən Minsk qrupunun təsirli və qətiyyətli addımlar atmasının
vacibliyini də önə çəkir. Təsadüfi
deyil ki, yanvarın 16-da İranın Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah
rəisi general-leytenant Məhəmməd Baqeri bildirib: "İran
Qarabağ torpaqlarını Azərbaycan torpaqları hesab edir və Azərbaycanın
ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir. Sərhədlərin zor gücü ilə dəyişdirilməsi
qəbuledilməzdir, İran bu məsələdə hər zaman Azərbaycanın yanındadır”. Bu,
İranın yüksək vəzifəli nümayəndəsinin Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı bu
günə kimi verdiyi ən mühüm bəyanat hesab oluna bilər.
İran dövləti Azərbaycanın Cənubi
Qafqazdakı strateji yerini və rolunu düzgün qiymətləndirir, ölkəmizlə çoxşaxəli
əməkdaşlığın gücləndirilməsinə mühüm diqqət yetirir. Rəsmi Bakının İranla
mehriban qonşuluq münasibətlərinin tərəfdarı kimi çıxış etməsi son illər
ölkələrimiz arasında əlaqələrin ən müxtəlif səviyyələrdə inkişafına ciddi təkan
vermişdir. Həm İranın, həm də Azərbaycanın zəngin iqtisadi potensiala malik
olması mövcud əməkdaşlığın daha da dərinləşdirilməsini zəruri edir. İran bu gün
Azərbaycanın ixrac-idxal əməliyyatları apardığı əsas dövlətlərdən biridir - iki
dövlət arasında ticarət dövriyyəsinin həcmi ildən-ilə yüksəlir. İranlı iş
adamları respublika iqtisadiyyatına investisiya qoyuluşunda mühüm paya
malikdirlər. Mövcud əlaqələr çoxşaxəli olub iqtisadiyyatın ən müxtəlif
sahələrini əhatə edir.
Azərbaycanın əməkdaşlıq etdiyi yaxın qonşu ölkələr
-Türkiyə, Rusiya və İranın Ermənistana yönəlik siyasətində isə fərqli nüanslar
diqqəti cəlb edir. Türkiyənin bu işgalçı dövlətə münasibəti birmənalıdır və
yeni siyasi reallıga uygun olaraq təcrid siyasətini davam etdirir. Rusyanın
for-post saydıgı hazırda isə istənilən sferada bu ölkə ilə əməkdaşlıgın yalnız
ziyan gətirəcəyi rəsmilər və siyasi ekspertlər tərəfindən açıq etiraf olunur.
Rusiyanın siyasi dairələrində Ermənistana qarşı formalaşan antipatiya,
Rusiyanın Ermənistana verilən təbii qazın qiymətini yüksəltməsi fonunda bunları
açıq görmək mümkündür.Ermənistan faktiki olaraq Rusiya üçün istifadəsi bitmiş bir siyasi alətə
çevrilib. İrana gəlincə bu ölkə də Ermənistanla bəzi iqtisadi layihələrdən
faktiki olaraq imtina edib. Xüsusilə Ermənistan rəhbərliyinin böyük iqtisadi
layihə saydıgı birgə elektrik stansiyanın tikintisindən İranın imtinası bu ölkədə
şok yaratdı. İran tərəfi Ermənistanın bu layihəni həyata keçirmək üçün maliyyə
imkanlarının olmadıgını əsas gətirərək layihədən vaz keçdi.
Ermənistanda son hakimiyyət dəyişikliyi şübhəsiz
ki, bu ölkənin xarici siyasətində müşahidə olunan ciddi fəsadlar, o cümlədən də
onun Qərb üçün İran və Rusiyaya qarşı platformaya çevrilməsi təhlükəsi rəsmi
Moskva və Tehranı öz ənənəvi siyasətini bir daha nəzərdən keçirməyə məcbur edir.
Qeyd edək ki, Nikol Paşinyan ölkə daxilində oldugu kimi xaricdə də ciddi siyasi
fiqur kimi qəbul olunmur. Onun Rusiya səfəri zamanı Prezident
adminstrasiyasında kəndarında təhqiredici formada saxlanması, eləcə də
beynəlxalq tədbirlərdə son sıralara atılması, dövlət rəhbərləri tərəfindən
isteza ilə qarşılanması deyilənləri bir daha təsdiqləyir.
Ermənistan faktiki olaraq dünya üçün də başlıca problemə çevrilib. Regionun yeni reallığı - güclü, bütün ölkələrlə bərabərhüquqlu,
qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq əlaqələri qurmuş və bu əlaqələri strateji
tərəfdaşlıq səvyyəsinə yüksəltmiş Azərbaycan və öz ənənəvi portnyorlarını
itirən, küncə sıxılmış, sosial və iqtisadi kataklizmlər yaşayan, çıxılmaz
vəziyyətə düşmüş Ermənistan. Azərbaycanın
Ermənistan üzərində hərbi və diplomatik üstünlüyü tam ələ alması Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin həlli ilə bağlı mövqeyini gücləndirir və münaqişənin beynəlxalq
hüquq norma və prinsipləri çərçivəsində həlli üçün ciddi zəmin yaradır.
Комментарии
Отправить комментарий